Ertesi Gün Hapı Ne Kadar Etkilidir?

Korunmasız cinsel ilişki sonrası istenmeyen gebeliği önlemek için kullanılan ertesi gün hapı ne kadar erken kullanılırsa başarı şansı o kadar yüksektir.

Ertesi gün hapı, cinsel ilişkiden sonra kullanılması gereken acil doğum kontrol yöntemlerinden biridir ve rutin doğum kontrolünün bir parçası değildir.

Kullanımdan sonra sonraki adet kanamasından birkaç gün önce veya sonra lekelenme şeklinde kanamaya neden olabilir. Ertesi gün hapı hiçbir şekilde kısırlığa neden olmadığı gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı da koruma sağlamaz.

Ertesi gün hapının önemi

Ülkemizde modern doğum kontrol yöntemlerinin yetersiz uygulanması nedeniyle gebeliklerin %30’u plansız veya kasıtsız gerçekleşmektedir. Bu gebeliklerin büyük bir yüzdesinin düşükle sonuçlanması sorunun büyüklüğünü yansıtmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, her yıl dünya çapında yaklaşık 20 milyon istenmeyen gebelik meydana gelmekte ve bunun sonucunda 78.000 kadın güvenli koşullarda yapılmayan kürtajlar sonucu öldüğünü bildirmektedir.

Son zamanlarda kürtajla ilgili tartışmalar nedeniyle, ertesi gün hapı kullanımı daha yaygın hale geldi ve bu konuda giderek daha fazla soru alıyoruz.

Son 30 yılda yapılan araştırmalara göre, acil korunma yöntemleri; istenmeyen gebeliği önlemede ikinci bir şans sağlamak için etkili ve güvenli bir yöntem olarak kabul edilmiştir.

Acil kontrasepsiyon (acil profilaksi) nedir?

Acil kontrasepsiyon, korunmasız veya başarısız cinsel ilişki sonrası ve gebelik başlamadan, yani rahme yerleşmeden önce gerçekleşen bir doğum kontrol yöntemidir. Bu tanımın geçerli olabilmesi için gebelik oluşmamış olması gerekir. Başka bir deyişle, hamilelik testi pozitif olan kişilerin acil kontrasepsiyon ile korunmasının mümkünü yoktur.

Önemli bir nokta, modern önleme yöntemlerinin etkinliğidir. Örneğin hap doğru kullanıldığında %99,7 başarılı koruma sağlarken, cinsel ilişkiden sonraki gün kullanılan hap ilk 12 saat içinde %95 ve yaklaşık 72 saat içinde %58 başarı oranına sahiptir.

Sonuç olarak, hapı aldıktan sonraki sabah başarı eksikliği, sık yan etkiler ve tekrar tekrar kullanamama, hapı yalnızca acil doğum kontrol yöntemi olarak kullanılabilir hale getirir. Bu kesinlikle bir doğum kontrol yöntemi değildir. Ayrıca cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlemez.

Ertesi gün hapı %100 korunur mu?

Hayır, ne yazık ki, mevcut korunma yöntemlerinden en düşük kimyasal koruma yüzdesi ertesi gün hapına aittir.

Ertesi gün hapı cinsel ilişkiden sonra, doğum kontrolünün olmadığı veya doğum kontrol kazalarının meydana geldiği durumlarda kullanılabilen acil bir doğum kontrol yöntemidir. Ertesi gün doğum kontrol hapları korunmasız cinsel ilişkiden sonra yumurtlamayı geciktirir. Yumurtlamayı geciktirerek, sperm ve yumurtanın buluşmasını engeller, böylece hamileliği daha oluşmadan önler.

Ertesi gün hapı çok iyidir, korunmasız cinsel ilişkiden sonra en kısa sürede 1 tablet ağızdan alınız. Ne kadar erken alınırsa o kadar iyi.

Ertesi gün hapı nasıl çalışır?

Ertesi gün hapları tam zamanında alınsa bile %75-80 koruma sağlar. Bu nedenle, bu döngü sırasında ertesi gün hapı kullanmış olsanız bile, adetiniz gecikirse kesinlikle hamilelik testi yaptırmanız önerilir.

Sonuç olarak ertesi gün hapı almak;

• Bu kesin korunmak için bir yol değil
• Süreksiz kullanım
• Kalıcı tehlikeli yan etkileri yoktur,
• Koruması %80 civarındadır,

Hala aile planlamasını ciddiye alıyor ve kendinizi istenmeyen gebeliklerden, fiziksel ve psikolojik travmalardan korumak istiyorsanız ertesi gün hapı acil durumlarda kullanıma uygundur ve kesin korunma sağlamaz.

Ertesi gün haplarının alınması sonraki sabah denmesine rağmen, bu ilaç cinsel ilişkiden sonra 72 saat (3 gün) içinde kullanılmalıdır. Cinsel ilişkiden sonraki ilk 12 saat içinde en etkilidir. 12 saat içerisinde alındığında koruma oranı %90 civarındadır. 2. günde kalırsa %75, 3. günde kalırsa oran %55’e düşer. 3 gün sonra kullanılan ertesi gün hapı geçersiz sayılır.

Dipnot olarak, hapı aldıktan sonraki sabah 3 saat içinde kusma olursa tekrar alınmalıdır. Ayrıca hapı aldıktan sonraki sabah %100 etkili değildir; yumurtlama hapı aldıktan sonraki sabah olmuş olabilir. Ertesi gün hapını korunmasız cinsel ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede almak ilacın etkinliğini arttırır.

Ertesi gün hapı ne zaman kullanılabilir?

• Korunmasız ilişki,

• Yetersiz/başarısız doğum kontrol yöntemleri (kondom yırtılması, unutulan haplar, geri çekme yöntemlerinin yanlış kullanımı vb.)
• Tecavüz gibi cinsel saldırılardan sonra kullanılabilir.

Çiftler bilinçli ve kendilerini korumaya istekli olsalar bile planlanmamış cinsel ilişki nedeniyle gebelik riskiyle karşı karşıya kalabilirler. Bir yöntemi kullanmayı unutmak veya doğru kullanmamak, yöntemin başarısız olmasına neden olabilir. Dahası, cinsel saldırı veya tecavüz, bir kadını hamile kalmak istemediği için riske atabilir.

Acil kontrasepsiyon yöntemleri nelerdir?

Acil kontrasepsiyon son 30 yılda yaygın olarak kullanılmaktadır. Yüksek doz östrojen ilk kez 1960’larda acil kontrasepsiyonda kullanıldı. İlk olarak 1977 yılında Albert Yuzpe tarafından tanımlanan Yuzpe terapisinde hem östrojen hem de progesteron kullanmıştır. 1976’da RİA ilk kez acil kontrasepsiyon için kullanıldı.

Ülkemizde acil kontrasepsiyon için kombine ilaç, yani hem östrojen hem de progesteron içeren bir ilaç yok. Bu nedenle sadece progestin (Norlevo) içeren hapları kullanın. Alternatif olarak doğum kontrol hapları kullanılabilir. Ancak hap acil önlem amaçlı kullanılıyorsa normal kullanımdan farklı olması gerekir.

Piyasadaki 30 mikrogram östrojen içeren 4 kapsül Yasmin, Mikrogynon, Ginera, Desolett vb. 12 saat arayla 2 kez (toplam 8 kapsül), 20 mikrogram içeren Yazz, Myralon, Reginon’dan 6’şar kapsül alınır.

Oral ilaca bir alternatif, korunmasız cinsel ilişkiden sonraki ilk 5 gün boyunca bir RİA (spiral) yerleştirmektir.

Ertesi gün hapları neden ilk 72 saatte kullanılır?

İlacın nasıl çalıştığını ve neden ilk 72 saat içinde kullanılması gerektiğini daha iyi anlamak için döllenme ve rahime yerleşme aşamalarını hatırlamakta fayda var.

Yumurta, fallop tüpündeki sperm tarafından döllenir ve bir zigot (zigot) oluşur. Döllenen yumurta yaklaşık 3 günlük bir yolculuktan sonra rahme ulaşır. Önce rahme yapışır ve sonra rahme girer. Bu fenomene implantasyon denir.

Hap, yumurtlamadan önce kullanılırsa yumurtlamayı, yumurtlamadan sonra kullanılırsa implantasyonu (rahim implantasyonu) önler ve koruma sağlar. Bununla birlikte, rahimde implantasyon meydana geldiyse hiçbir faydası yoktur. Ayrıca sperm hareketini ve servikal mukus yapısını değiştirerek hamileliğin oluşmasını engeller.

Döllenmeden sonraki 3. günde rahime yerleştiği için en geç 72 saat içinde tüketilmelidir. Kanda etkili seviyelere ulaşması zaman aldığından mümkün olduğunca erken tüketilmelidir. İlk 12 saat ilacın en etkili olduğu zamandır.

Ertesi gün doğum kontrol hapları hamilelikten sonra asla etkili değildir. Yani mevcut gebeliklerde düşük etkisi yoktur.

Ertesi gün hapları kalıcı bir doğum kontrol yöntemi olarak kabul edilmemelidir. Acil kontrasepsiyonun amacı sadece istenmeyen gebelik olasılığını ortadan kaldırmaktır. Bu nedenle ayda sadece bir kez kullanılmalıdır. Çünkü kısa süre içerisinde tekrar tekrar kullanılırsa etkisi azalır ve ciddi yan etkiler ortaya çıkabilir.

Ayrıca acil kontrasepsiyon belirli durumlarda kullanılması gereken ve doktora danışılarak kullanılması gereken bir yöntemdir.

Ertesi gün hapının kullanımı nasıl?

Ertesi gün hapını aynı anda iki tablet alın. Maksimum plazma konsantrasyonu yaklaşık 40 nmol/L’dir ve 3 saat içinde ulaşılır. Bu nedenle ilacı aldıktan sonra 3 saat içinde kusma veya ishal olursa, tekrar tekrar alınmalıdır.

Ertesi gün hapının koruma sağladığı anlaşılır mı?

Hapın işe yaradığına dair tek kanıt zamandır. İlacın alınmasından hemen sonra kanama, ilacın bir yan etkisi olabilir. Ancak bu tür bir lekelenme, mutlaka çalıştığı anlamına da gelmez.

Ertesi gün hapı doğru bir şekilde kullanılırsa ve daha sonra adet dönemi her zamanki gibi (kanama miktarı, rengi, kanamanın kıvamı vb. açısından) beklenen tarihte gerçekleşirse; ertesi gün hapının koruma sağladığı denilebilir ve korunma başarılıdır.

Ancak stres veya doğum kontrol haplarının neden olduğu hormonal dengesizlikler nedeniyle adet gecikebilir. Ertesi gün hapı alınsa dahi adet gecikmesi durumunda gebelik testi yapılmalıdır.

Yeri gelmişken konuyla ilgili olarak, ertesi gün hapı işe yaradığı nasıl anlaşılır başlıklı yazımızı da mutlaka okumanızda yarar olduğunu düşünüyoruz.

Ertesi gün hapının yan etkileri nelerdir?

Ertesi gün haplarının markaya göre değişse de çoğu zaman yan etkisi yoktur. Ancak zayıf bünyeye sahip bazı kadınlarda yan etki gösterebilir.

Ertesi gün hapı alındıktan sonra en sık görülen yan etkiler;

• Kendini hasta hissetmek ve kusmak;
• Karın ağrısı;
• Baş ağrısı, baş dönmesi;
• Zayıf görüş;
• Göğüslerde hassasiyet
• Vajinal kanamadır.

Şikayetler ilacı aldıktan sonra 48 saat içinde kaybolur. Bu ilacı aldıktan sonraki 3 saat içinde kusma veya ishal olursa, ertesi gün hapı alındıktan sonra tekrarlanmalıdır.

Ertesi gün doğum kontrol hapları kullandıktan sonra vajinal kanama bu ilacın bir yan etkisidir. Her kadında bu yan etkiler görülmese de olabilmektedir. Ertesi gün hapını kullandıktan sonra kanama olmaması hapın doğum kontrol etkisini etkilemez. Kanama, ilacın etkinliğinden bağımsız bir yan etkidir.

Adet kanaması, ilacı adet döngüsünün erken döneminde alan kadınlarda genellikle daha erken başlar ve ilaç adet döngüsünün ortasında alınırsa daha erken veya zamanında başlar. İlaç adet döngüsünün sonlarında alınırsa, adet genellikle zamanında başlar. Genel olarak, hastaların üçte biri erken menstrüasyon başlangıcına sahiptir.

Ertesi gün hapının hamilelik üzerindeki etkileri

Kadın ilaçları almasına rağmen hamile kaldıysa, ilaçların bebeğe önemli bir etkisi olmaz. Yüksek doz oral kontraseptiflerle ilgili araştırmalar, erken gebelikte kısa süreli kullanımın hem anneye hem de fetüse zarar vermediğini göstermiştir.

Emzirirken ertesi gün doğum kontrol hapının etkileri

İlacın etken maddesi anne sütü ile bebeğe geçmektedir. Bu nedenle annelere acil kontraseptif kullanmadan önce bebeklerini emzirmeleri ve sonraki 6 saat içinde bebeği emzirmek yerine sütlerini sağmaları önerilir.

Ertesi gün hapı uyarı işareti

Ertesi gün doğum kontrol hapı kullanan kişilere aşağıdaki durumlarda hastaneye gitmeleri önerilir:

• Adet gecikmesi varsa (hamilelik olasılığı artar)
• Adetiniz beklenenden az veya daha kısa ise (hamilelik olasılığınız artıyor)
• Karın alt kısmında veya kasıkta şiddetli ağrı olması durumunda (ektopik gebelik olasılığının artması)
• Akıntı, idrar yaparken yanma hissi gibi semptomların varlığında kontrol edilmelidir.

Özetle ertesi gün hapları;

• Bu haplar ilk 12 saatte %95 başarı oranına sahipken 72 saatte yaklaşık %58 oranında başarılıdır.
• Doğum kontrol hapı kullanan kişinin 2 veya daha fazla hapı unutması durumunda bu ilaçlar kullanılabilir.
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruması yoktur.
• Kullanımdan sonra korunmasız yeni ilişki veya doğum kontrol yöntemi hatası oluşursa, ikinci kez olmasına engel olmaz.
• İlacın alınmasından sonraki 3 saat içinde kusma veya ishal meydana gelirse, ilacı aldıktan sonraki sabah tekrarlanmalıdır.
• Ertesi hapı aldıktan sonra kanama olmaması ilacın doğum kontrol etkisini etkilemez. Kanama, ilacın etkinliği ile ilgisi olmayan bir yan etkidir.