Tüp Bebek Tedavisi (İn Vitro Döllenme, IVF)

Gebe kalmak için doğurganlık ilaçları veya aşılama gibi tedaviler başarılı olamadıysa, tüp bebek tedavisi başka bir seçenek olabilir. İşte in vitro fertilizasyon IVF (Tüp Bebek) hakkında bilmeniz gerekenler.

Birçok çift, birkaç ay denemeyle gebe kalsa da diğerleri hamile kalmakta zorlanmaktadır. Neyse ki doğurganlık tedavileri söz konusu olduğunda, umutlu anneler ve babalar için birçok seçenek vardır. Clomid (Clomen) veya Femara (letrozol) gibi ilaçlardan aşılamaya (IUI), tüp bebek tedavisi ve hatta ameliyata (erkeklerde hiç sperm bulunmaması durumunda micro tese yöntemi uygulanması gibi) kadar.

Ancak bazı çiftlerin daha fazla yardıma ihtiyacı vardır. İşte, (in vitro fertilizasyonun) tüp bebek tedavisi, üreme teknolojisinin hayallerinizin bebeğine daha yakın olmanıza yardımcı olup olmayacağını belirlemenize yardımcı olacak temeller.

İn vitro fertilizasyon (IVF) (Tüp Bebek) nedir?

Tüp bebek tedavisi sırasında, yumurtalarınız bir laboratuvarda vücudunuzun dışında spermlerle döllenir. Ardından döllenmiş yumurtalardan biri (veya daha fazlası) implante edilip, hamilelikle sonuçlanacağı umuduyla rahminize transfer edilir. (Dokuz ay sonra bir bebek)

İlk Tüp Bebek 1978’de doğdu ve o zamandan beri dünya çapında, yaklaşık 8 milyon kişi tüp bebek ve diğer üreme teknolojileriyle doğdu.

Tüp bebek tedavisi kimler için uygun?

Tüp bebek tedavisine başlanmadan önce, doktorunuzun sizin için bir seçenek olarak önerebileceği bir dizi doğurganlık tedavisi sunar. Ancak fallop tüplerinde ciddi tıkanmalar, yumurtlama bozuklukları, yumurtalık rezervinin azalması, düşük yumurta kalitesi veya endometriozis olan kadınlar için tüp bebek, bebeğe gebe kalmak için tek seçenek olabilir.

Aşılmaz bir şekilde sperm eksikliği olan erkekler veya genetik problemlerle ilgili endişeler olduğunda embriyoları taraması gerekebilecek erkekler için de tek seçenek tüp bebektir.

Tüp bebek tedavisi ne kadar sürer?

Tüp bebek tedavisi sürecinde çok fazla şey vardır. Neyse ki bu süreçte size yardımcı olacak doktor ve hemşire ekibiniz olacaktır. Genellikle bir tüp bebek süreci yaklaşık iki hafta sürer. İşte bekleyeceğiniz şeyler:

Yumurtlama bastırma

Umutlu annelerin hepsi bu adımla başlamaz. Doktorunuza, tedavinin yumurtalık bastırmasıyla başlayıp başlamayacağını sorun. Cevabı evet ise, doğal hormonlarınızı baskılamak için doğum kontrol haplarına löprolid (Lupron) yerleştirilir. Böylece tüp bebek için adet döngünüz en iyi şekilde zamanlanabilir.

Hormon atışları

Tüp bebek tedavisinde adet döngülerinin büyük çoğunluğu, hormon enjeksiyonu ile yapılır. Genellikle folikül stimüle edici hormon (FSH), luteinize edici hormon (LH) veya her ikisi. Kullanılan kokteyli sizin için eşsiz olacak, bunlar yumurtalıklarınızı uyarmak için kullanılır. (Ayrıca “doğal döngü” veya “uyarılmamış” olarak adlandırılan yumurtalık stimülasyonu olmadan tüp bebek yapmak da mümkündür. Ancak bu yöntemler çok nadir görülür.) Bu yumurtalık stimülasyon aşamasında, hormonunuzu izlemek için kan testleri yaptıracaksınız. Yumurta köklerinin ne kadar büyüdüğünü ve ne kadar iyi geliştiklerini görmek için artı ultrasonlar. Ultrasonlar aynı zamanda rahim astarınızın ne kadar kalınlaştığını da izler.

Yumurta çatlatma

Folikülleriniz yumurta almaya hazır olduğunda (yaklaşık sekiz ila 14 gün içinde), yumurtaların olgunlaşmasına yardımcı olmak ve yumurtlamayı tetiklemek için insan koryonik gonadotropin (hCG) veya Lupron (löprolid) ilacı enjekte edilir.

Yumurta toplama

Yumurtalarınız, tetikleyici hCG den yaklaşık 36 saat sonra almaya hazır olacaktır. Doktor, yumurtalıklarınıza ulaşan ve her folikülden gelen sıvı ve yumurtayı emen bir ultrason kılavuzlu iğne ile yumurtaları transvajinal olarak alır. Doktorların çoğu, döngü başına 15 yumurta almaya çalışmaktadır. Ancak sayı 15 ya da daha düşük olabilir.

Tüp bebek tedavisinde yumurta alımı tipik olarak 20 ila 40 dakika sürer ve anastezi altında yapılır, böylece herhangi bir şey hissetmezsiniz. Çünkü işlemden sonra seni başkasının eve götürmesi gerekecek. Geri döndüğünüzde, günün geri kalanında, dinlenmeyi ve rahatlamayı planlayın. Hamilelik testine kadar etkinliklerden ve hatta cinsel ilişkiden kaçındığınızdan emin olun.

Adamın sırası

Siz yumurta alımıyla meşgul olurken, eşiniz bir sperm numunesi vermekle meşgul. Bu genellikle yumurta alımıyla aynı gün gerçekleşir. Eğer daha önce donmuş olan spermleri kullanıyorsanız, klinik gerekli gördüğü hallerde çözdürür.

Döllenme

Tüp bebek tedavisinde döllenme zamanı! Tek bir sperm bir yumurtaya enjekte edilir. Özel bir inkübatörde bırakılır ve döllenme olup olmadığını görmek için 12 ila 24 saat sonra kontrol edilir. Birçok faktör olmasına rağmen, bazı tahminlere göre olgun yumurtaların yaklaşık yüzde 50’si standart döllenme kullanılarak döllenir veya yüzde 50 ila 70’i mikro enjeksiyon ile döllenir.

Embriyo kontrol

Tüp bebek tedavisinde bir embriyolog, her üç gelişmekte olan embriyoyu üç ila beş gün boyunca izleyerek sağlıklı büyüme ve gelişme olup olmadığına bakar. Döllenmeden sonraki üçüncü günde (bölünme aşaması), hedef altı ila sekiz hücreli bir embriyoya sahip olmaktır ve beşinci günde sağlıklı bir blastosist (bölünme aşaması) olmalıdır. Tüp bebek embriyolarının yaklaşık yüzde 30 ila 50’si blastosist aşamasına geçer. Aktarılmayacak olan embriyolar ileride kullanılmak üzere dondurulabilir.

Genetik tarama testleri

Preimplantasyon genetik tanısı planlanırsa embriyolara biyopsi yapılır (bir veya daha fazla hücre embriyodan çıkarılır ve genetik olarak test edilir). Tüp bebek tedavisinde genetik tarama testleri hakkında daha fazla edinmek için ilgili yazımızı okuyun.

Progesteron artışı

Döllenmeden bir ila iki gün sonra (genellikle yumurta alımının yapıldığı gün veya embriyo transferinin yapıldığı gün), rahim astarını hazır hale getirmek üzere enjeksiyon, vajinal fitil veya vajinal jel yoluyla bir progesteron takviyesi yapılır. Tüp bebek tedavisinde bu ilaç genellikle en azından pozitif gebelik test sonucuna kadar devam eder.

Embriyo transferi

Genellikle yumurta alımı ve döllenmesinden üç ya da beş gün sonra (veya donmuş embriyo kullanıyorsanız, rahim astarınız implantasyona hazır olduğunda), embriyo veya embriyolar rahminize aktarılır. Transfer edilen yumurta sayısı yaşınıza bağlı olarak değişebilir. Örneğin 35 yaşın altındaki kadınlara bir veya iki embriyo transferi yapılır.

Bazı tüp bebek merkezleri tüp bebek tedavisinde embriyoyu implantasyon sırasında rahim duvarına yapışmasına yardımcı olmak için transferden önce “embriyo yapıştırma” tekniği uygulayabilir. Embriyo transferi için uyanık olacaksınız (anesteziye gerek yok) ve isterseniz ultrason monitöründe işlemi izleyebileceksiniz.

Doktorların çoğu, embriyo transferinden sonraki ilk beş gün boyunca dinlenmenizi önerir. Bu embriyonun implantasyonunu engelleyebilecek rahim kasılma ihtimalini en aza indirmek içindir. Aynı sebepten dolayı, muhtemelen cinsel ilişkiye girmemeniz tavsiye edilir.

Hamilelik testi

Embriyo transferinden yaklaşık iki hafta sonra, tüp bebek tedavisinin başarılı olup olmadığını onaylamak için bir kan testi yaptıracaksınız. Erken bilgi almak için ne kadar istekli olursanız olun, kan testi sonuçlarını almadan önce evde hamilelik testi yapmayın. Çok kısa önce test etmek size yanlış bir pozitif verebilir veya yanlış bir negatif (çünkü hamileliğin hCG’sini oluşturması için çok erken).

Tüp bebekte başarı oranı nedir?

Tüp bebek tedavisinin gebelikle sonuçlanma olasılığı, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi faktöre bağlıdır:

Yaşınız ne kadar küçükse, tüp bebekte başarı oranınız o kadar yüksek olur, özellikle de 35 yaşın altındaysanız. Bunun nedeni yaşlandıkça, yumurtalıklarınızın hormon-uyarıcı ilaçlara iyi yanıt vermesi olasılığının düşük olması. Bu da daha az yumurta anlamına gelir. Dahası, yaşlandıkça, yumurtalarınızın kalitesi genel olarak düşer (istisnalar olsa da), bu da rahminize daha zor tutunacağı anlamına gelir. Bunu hesaplamak karmaşık olsa da tüp bebekte canlı doğum yapma olasılığınızın dağılımı:

• 35 yaş altı kadınlar için: yüzde 53,9
• 35-40 yaş arası kadınlar için: yüzde 26-40,2
• 41 yaş ve üstü kadınlar için: yüzde 3,9-12.6

Tüp bebek tedavisi başarı nasıl yükselir?

Yumurtalık rezerviniz ne kadar iyi olursa (yumurtalıklarınızdan bırakılan yüksek kaliteli yumurta sayısı), tüp bebek başarısı için şansınız o kadar yüksek olur.

Fallop tüpleriniz ne kadar sağlıklı olursa tüp bebek başarı oranınız da o kadar yüksek olur. Bir veya iki fallop tüpünde (hidrosalpinks olarak adlandırılan) sıvı tıkanıklığı olan kadınlar, tüp bebekte, fallop tüplerini tamamen açılsa bile daha düşük başarı oranlarına sahiptir. Tüp bebek tedavisine başlamadan önce, salpenjektomi adı verilen basit bir prosedür başarı şansınızı artırabilir.

Yaşam tarzınız ne kadar sağlıksızsa (sigara içiyorsanız ya da obez ya da zayıf iseniz) tüp bebek başarı şansınızı düşürür.

Farklı tüp bebek merkezlerinin değişken başarı oranlarına sahip olduğunu unutmayın.

Tüp bebek tedavisi acı verir mi?

Gebe kalamayan çiftler için tüp bebek tedavisi, mutlu haberi verebilir: Hayallerinin bebeği sonunda gerçekleşebilir. Ve daha iyi haberler: Tüp bebek güvenli ve sıklıkla başarılı sonuçlar elde ediliyor. Bununla birlikte, tüp bebek tedavisinin küçük bir yan etki olasılığı vardır ve biraz acı verici olabilir. Tüp bebek tedavisi sırasında dikkat etmeniz gerekenler:

Tüp bebek tedavisinde hormon alımından sonra, doğurganlık ilaç enjeksiyonlarınız yaygın yan etkilerle gösterir:

• Göğüslerde hassasiyet
• Farklı ruh hali
• Baş ağrısı
• Karın ağrısı
• Mide bulantısı
• Şişkinlik
• Belirgin ve sıra dışı yorgunluk

Over hiperstimülasyon sendromu

Nadir durumlarda, kadınlar hafif over hiperstimülasyon sendromu (yumurtalıkların aşırı uyarılmasıyla oluşan durum) (OHSS) gelişebilir. OHSS, yumurtalıklarınızın şiş ve ağrılı olmasına neden olabilir. Belirtileri; karın şişliği, hafif ila orta dereceli karın ağrısı, bulantı, kusma ve ishal olabilir. OHSS semptomları varsa doktorunuzu arayın.

Yumurta alındıktan sonra

Yumurta alındıktan sonra krampa veya şişkinlik hissetmek normaldir. Tylenol veya herhangi bir ağrı kesici ile hafifletilebilir.

Embriyo transferinden sonra

Transferden sonra bir miktar kanlı veya normal bir şekilde boşalma olduğunu görebilirsiniz. Bu tür lekelenme veya boşalma tamamen normaldir ve embriyoların tutunamadığına dair bir işaret değildir. Bu genellikle sadece rahmin işlem sırasında manipüle edilmesinin sonucudur. Ayrıca, transfer sonrası birkaç gün içinde hafif kramp, şişkinlik ve hatta biraz keskin ağrılar hissedebilirsiniz. Yaşadığınız ağrıyla ilgili sorularınız varsa doktorunuza başvurun.

Başarılı bir implantasyondan sonra, genellikle yumurta alımından bir hafta veya daha sonra gelişen, geç dönem OHSS ve nadir görülen erken OHSS az yaygındır. Ancak genellikle daha şiddetlidir. Şiddetli OHSS belirtileri arasında aşağıdakiler bulunur ve doktora hemen başvuru yapılmasını gerektirir:

• Hızlı kilo alımı (günde iki veya daha fazla kilo)
• Şiddetli şişkinlik ve / veya şiddetli karın ağrısı
• Azalan idrara çıkma
• Yumurtalık hassasiyeti
• Şiddetli mide bulantısı, kusma ve ishal
• Nefes darlığı
• Düşük kan basıncı

Tüp bebek tedavisi riskleri nelerdir?

Tüp bebek tedavisi hem anneler hem de bebekler için güvenli olsa da, bebek ve annenin sağlığı için de bazı riskler ortaya çıkarır:

Bebeğin sağlığı. Bebeğin sağlığı için en büyük risk, iki veya daha fazla bebek olabilme ihtimalinden kaynaklanmaktadır. Çoğul gebeliklerde, erken doğma riskleri de dahil olmak üzere, çoklu gebelik çoklu risklerle gelir. Singleton (tek bebek) tüp bebekleri bile erken doğum ve düşük doğum ağırlığı gibi bazı risklerle karşı karşıyadır.

Annenin sağlığı

Anneler için tüp bebek, düşük, diyabet, hipertansiyon, preeklampsi, plasenta düşmesi, plasenta previa riski içerir.

Tüp bebek işlemi hem sizin hem de eşiniz için, özellikle de vücudunuza aldığınız yüksek hormon düzeyleriyle fiziksel ve duygusal olarak farklılıklara neden olabilir. Endişe veya depresyon yaşıyorsanız, ihtiyacınız olan yardımı alabilmeniz için doktorunuzla konuşun.

Tüp bebek tedavisi maliyeti nedir?

Tek bir tüp bebek tedavisinin sigorta anlaşması olan merkezlerde, sağlık raporu olanlar için yaklaşık 10,000 TL ila 20.000TL arasında değişirken, anlaşması olmayan özel tüp merkezlerinde 20,000 ila 50,000 TL arasında yapılan tedavinin durumuna, adayların özel başka bir tedavi gerekip gerekmediğine göre değişmektedir. (Verilen bu fiyatlar sadece bilgilendirme amacıyla çeşitli merkezlerden alınan ortalama fiyatlar olup, bu maliyetler tüp bebek merkezlerinin sunmuş olduğu hizmetlere göre farklılık gösterebilir.)

Başarılı bir gebeliğin elde edilmesinin genellikle birden fazla tüp bebek tedavisinin gerekebileceğini unutmayın. Önceki tüp bebek tedavisinden dondurulmuş embriyoların kullanılması, bir sonraki tüp bebek tedavisi için maliyetin bir kısmını azaltabilir.

Sigorta tüp bebeği karşılıyor mu?

Üzülerek belirtmek isteriz ki tüp bebek tedavisini sigorta karşılamıyor. Ancak, kısmen de olsa bunu istisna durumları var.

Sağlık kurullarından alınan ve başkaca bir tedavi ile çocuk sahibi olmanızın mümkün olmadığına dair rapor almanız durumunda, tüp bebek tedavisinin ilaç ve hormon iğnelerini kısmen karşılıyor. Bunun için de seçmiş olduğunuz tüp bebek merkezinin SGK anlaşması olması gerekiyor.

Tüp bebek donmuş bir embriyo kullanılarak nasıl yapılır?

Türkiye’de tüp bebek tedavisinin taze embriyolardan daha çok donmuş embriyo kullanılması yönünde bir eğilim var. Çünkü araştırmalar donmuş embriyo kullanan kadınların erken doğum ve düşük doğum ağırlıklı bir bebek sahibi olma ihtimalinin daha düşük olduğunu ortaya çıkarmıştır. Aynı zamanda, donmuş embriyo ile tüp bebek tedavisinde maliyet yaklaşık yarı yarıya düşmektedir.

Nasıl oluyor? Yumurtalar standart tüp bebek tedavisi aşamasında olduğu gibi laboratuvarda toplanır ve döllenir. Embriyolar blastosist (bölünme) aşamasına geliştikten sonra, kriyoprezervasyon adı verilen bir teknik kullanılarak dondurulurlar; bu embriyoları canlı tutar.

Dondurulmuş bir embriyo transferi avantajlı mı?

Dondurulmuş bir embriyo transferinde, taze embriyo transferinden daha az ilaç kullanır. Rahminizin hazır olması için hala bazı hormonlara ihtiyacınız olacak, ancak yumurtalık uyarıcı ilaçları almayabilirsiniz. Aynı zamanda: Laboratuvarda döllenen embriyoların sağlıklı olup olmadığını bulmak için hiçbir stresli bekleyiş yaşamazsınız, çünkü bu işlem donmadan önce yapılır, yani transfer için kullanacağınız dondurulmuş embriyoların en yüksek kalitede olduğunu biliyorsunuz. 

Donmuş bir embriyo transferi seçerseniz, tüp bebek için yaptığınız gibi yumurta toplama işleminden geçmezsiniz. Yumurtalarınız döllenecek ve en sağlıklı embriyolar dondurulur.

Ne zaman hazır olursanız embriyo (lar) programlanan transfer günü eritilir ve transfer işlemi taze bir embriyo transferiyle aynı şekilde yapılır.

Öyleyse embriyolarınızı taze veya donmuş tercihi mi yapmalısınız? Sizin durumunuzda hangisinin en iyi olduğunu bulmak için kesinlikle doktorunuzla konuşun. Dikkate alınması gereken bazı şeyler: Hamileliği sağlamak için çoklu tüp bebek tedavisine ihtiyacınız varsa, daha önce dondurulmuş embriyolarınızı kullanmanız bazı maliyet tasarrufları sağlayacaktır.

Mutlu sonlu bir yol

Eğer uzun süredir kısırlık ile mücadele ediyorsanız, tüp bebek tedavisi sizin için en iyi ve umut verici bir seçenek. Hamile kalabileceğiniz ve bir bebek sahibi olabileceğiniz konusunda çok büyük bir şansa sahip olduğunu düşünmelisin. Önünüzdeki yol kısa olmayabilir, ancak yanınızdaki doğru tüp bebek uzmanları ile birlikte, sevinç demeti olan mutlu sonlu yol olacak.